Ik zag ‘Tuintje In Mijn Hart’ en dit moet ik even kwijt

[striped]4 minuten lezen[/striped]

Tegen beter weten in heb ik de film Tuintje In Mijn Hart deze week bekeken. Toen een tijd geleden het plot bekend werd gemaakt – dit was nog vóórdat er gefilmd werd – zag ik al veel verontruste reacties. Na mijn #OscarssoWhite artikel en pleidooi in 2014 om meer zwarte films naar Nederland te halen, wilde ik optimistisch zijn dat er een Nederlandse film uitkwam die zich ook nog eens afspeelde in Suriname. Gek eigenlijk, dat ik blij ben met dat kleine beetje, want in de tussentijd had er natuurlijk al veel meer kunnen gebeuren.

Laat me beginnen met het feit dat ik de film onder geen betere omstandigheden had kunnen kijken. Er werd goed voor me gezorgd bij Dutch Filmworks. Ik had de hele bioscoop voor mezelf, kreeg iets lekkers te drinken en de verwarming werd aangezet voor een warm, fuzzy, gevoel. O, en trouwens, de stoelen in die zaal zijn comfortabeler dan je gemiddelde Pathé zaal!

The reach

Dat warme en ‘fuzzy’ gevoel maakte echter al snel plaats voor hele andere gevoelens. Ik had namelijk grote moeite met de warrigheid van de verhaallijn – sinds Love Actually zien we grotendeels romantische komedies met te veel verhaallijnen die verbonden zijn en toch los van elkaar staan. De verhaallijnen van Tuintje in mijn hart zijn onlogisch (wat mag in een komedie) en gaan van hot naar her.
Daarnaast wordt er grote moeite gedaan om de hoofdpersonages zo wit mogelijk te houden. Het gezin waar de film om draait zijn boeroes (met accenten die meer Afrikaans lijken dan Surinaams). Leo Alkemade vertolkt een van de zonen van het gezin en Edwin Jonker speelt zijn broer. Verder zien we Nederlandse stagiaires, Nederlandse ondernemers (Sanne Vogel en Sanne Langelaar) en gewoon heel. veel. witte. Nederlanders. De centralisatie van de witte rollen – terwijl de film zich afspeelt in Suriname – is niet per se verrassend, maar eerder teleurstellend.

De zwarte vrouwen

Wat ik me ook afvraag is: waar zijn de zwarte vrouwen? In een heel interessant essay van auteur Toni Morrison bespreekt de auteur de aanwezigheid van blackness ten opzichte van whiteness of witheid in literatuur en film. Blackness wordt gereduceerd tot onderdeel van de omgeving (het decor) en is er om witheid te voorzien van bepaalde kenmerken. Kenmerken die we veel zien in Hollywood, maar ook in de Nederlandse film. De zwarte rollen bestaat volgen Morrison alleen ten dienste van de witte rol. Ook in Tuintje In Mijn Hart zien we dit. Met name bij de zwarte vrouwen. Zij worden gereduceerd tot object van Sanne Vogels afslankproduct, zussen die een liedje mogen zingen voordat het avondmaal begint (dit is een tekenende scène voor mij, zeker gezien het nummer dat de gezusters zingen – ‘faya sitong’ – en het doet me denken aan slavinnen die voor gasten/eigenaren moesten zingen op de plantages) of giechelende, heupwiegende Surinaamse vrouwen.

De boot gemist

Als je mij een beetje kent dan weet je dat ik meestal schrijf en content maak voor vrouwen van kleur. En laat deze film een aantal parels in de cast hebben: Jade Olieberg, Imanuelle Grives en Aisa Winter. Ik vond het zo zonde om te zien dat zij hun rollen slechts kleine bijrollen waren. Terwijl de film zich nota bene afspeelt in Suriname. Dit was een uitgelezen kans om daar iets mee te doen, maar wat dat betreft hebben de makers de boot gemist.

Dan is er nog mijn tante (in mijn hoofd) Jetty. Boy, did they do her wrong! Haar make-up, headwraps en rol an sich deden mij pijn. Haar rol leek een soort mammy te zijn. De mammy is een van de vele stereotype rollen die zwarte vrouwen spelen of toebedeeld krijgen in film, literatuur en media. De mammy is vaak de steun en toeverlaat van de witte vrouw (bron), verzorgt de kinderen en het gezin (beter dan haar eigen gezin). Ze is vaak een moederlijk figuur, religieus (in dit geval spiritueel), en niet per se aantrekkelijk. Althans, ze wordt niet als aantrekkelijk gezien.

“The Mammy image was one of the most widely known images in commercial America, she was the black mother figure in white homes. […] The Mammy image was perceived as being a maternal, obese, non threatening, deeply religious,unattractive woman. Even though the mammy is well loved and has considerable authority with her white family, she still knows her place as a servant. “

Was dan echt alles slecht?

Het personage van Pip Pellens, Wonny de stagiaire, is cute geprobeerd. De Nederlandse stagiaires in Suriname staan erom bekend dat ze losgaan. Vice teasde al eens met een documentaire over de Surinaamse stagiaires.
Daarnaast is het een plezier om de beelden van het land te zien. Het bos, de stad, de mensen, het maakt dat ik snel weer terug wil. De cameo’s van o.a. Jörgen Raymann als ‘Indiaan’ (dit is een artikel an sich waard), Prem als rustige politiecommissaris en Deng Boy Fu A Birti als lollige douaneambtenaren proberen het een en ander enigszins recht te trekken, maar het mag niet baten.

De film heeft grotendeels mijn verwachtingen bevestigd. De verhaallijnen, de personages, de centralisatie van witheid, it’s all just too much. Het is frustrerend om te zien dat net als veel Nederlandse speelfilms Tuintje in mijn hart zich geen raad weet met een diverse cast in nota bene een super divers land.

Niet elke Nederlandse film hoeft een Love Actually / Alles is Liefde 2.0 te zijn.

Een kant van het verhaal

Het gevaar van het vertellen en herhalen van één kant van het verhaal maakt dat we een narratief creëren van (groepen) mensen die we voor waar aannemen. Niet alle zwarte vrouwen zijn obese, niet elke zwarte man gaat vreemd, niet elke Nederlandse film hoeft een Love Actually / Alles is Liefde 2.0 te zijn. Kijk naar films als ‘Wolf’, bijvoorbeeld. Meneer of mevrouw de Scenarist, Castingdirector en Regisseur, kom uit je bubbel. Of als dat niet prettig voor je is, maak dan plaats voor nieuwe ideeën. I didn’t want to go in today, maar Tuintje in mijn hart is voor mij de druppel. I was rooting for you, we were all rooting for you, Nederlandse filmindustrie. Maar dit, dit kan ik je echt niet vergeven.

 Al met al

Nu heb je mijn review van een Tuintje gelezen, maar wil ik het tot slot nog hebben over de Nederlandse film in het algemeen. Er is nog veel werk te verrichten wat betreft diversiteit zowel voor als achter de schermen. Vorig jaar was ik op een seminar tijdens het Nederlands Filmfestival dat ging over die diversiteit. Er waren super interessante sprekers, maar ook mensen die gaan over diversiteit bij film en televisie. Tijdens een panel met onder andere een van de topmannen bij de NPO, de directrice van het Nederlands Filmfonds en een leidinggevende van de RTL diversiteitsafdeling werd mij duidelijk dat juist de mensen die ruimte moeten maken, niet altijd bereid zijn om dat te doen. Als dat geldt voor zowel film als tv, dan ben ik bang dat we nog wel een aantal producties zoals Tuintje in mijn hart tegen zullen komen.

[striped]Wat vind jij van de huidige staat van de Nederlandse filmwereld? En wat kunnen we doen om hem te verbeteren?[/striped]